Παναγία Χρυσοπατερίτισσα
Στο χωριό τιμάται ιδιαίτερα η Παναγία. Υπήρχε μάλιστα στην περιοχή μικρό μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία Χρυσοπατερίτισσα.
Περίπου πέντε χιλιόμετρα βορειοδυτικά του σημερινού χωριού, βρίσκεται ο πρόσφατος ανακαινισμένος ναός της Μονής Χρυσοπατεριτίσσης.
Είναι κτίσμα του 1520. Σώζεται σήμερα μονάχα η ομώνυμη εκκλησία του, που ανακαινίστηκε πρόσφατα.
Δύο εκδοχές υπάρχουν για το όνομα που αφιέρωσαν στην παναγία. Η πρώτη, μας αναφέρει πως το όνομα το πήρε, γιατί στο μοναστήρι αυτό έμεναν πολλοί πατέρες. Η δεύτερη εκδοχή, μας μιλά πως ο τότε ηγούμενος του μοναστηριού με το όνομα Θωμάς κρατούσε πάντα χρυσή πατερίτσα (ράβδο), ήταν αγιογράφος, και αγιογράφησε την εικόνα της παναγίας, γι’ αυτό και έδωσε το όνομα Παναγία Χρυσοπατερίτισσα.
Είναι κτισμένο σε δασώδη περιοχή, εκεί όπου τα πάντα γαληνεύουν και σιωπούν, λίγο πιο κάτω από το φράγμα του Πωμού. Τα τελευταία χρόνια όμως επέκτειναν το ναό.
Μια προέκταση 20 περίπου μέτρων, κτίστηκε στο δυτικό μέρος του ναού και σε ψηλότερο επίπεδο από τον υπόλοιπο αρχαίο ναό.
Εσωτερικά οι πιστοί στέκονται απέναντι από την ωραία πύλη, σε ψηλότερο επίπεδο και παρακολουθούν τον ιερέα. Η παλιά εκκλησία βρίσκεται σε χαμηλότερο σημείο από αυτό της προέκτασης, όπου για να διαβείς την αρχαία εκκλησία θα πρέπει να κατέβεις 3-4 σκαλιά.
Είναι μικρό εκκλησάκι πετρόκτιστο. Σ΄ ένα μέτρο ανέρχεται το πλάτος του εξωτερικού τοίχου. Διαθέτει δύο εξωτερικές πόρτες στην ίδια πλευρά του ναού. Η μια βρίσκεται στο παλιό τμήμα του ναού και η άλλη στο καινούργιο τμήμα της προέκτασης. Η στέγη είναι κυρτή. Ένα τμήμα της στέγης από την πρόσφατη προέκταση είναι τσιμεντένιο. Το δε άλλο, αυτό του αρχαίου τμήματός της, είναι καλυμμένο από κεραμίδια.
Εσωτερικά είναι ασπρισμένο και αγιογραφημένο. Το παλιό εικονοστάσι καταστράφηκε από τα σκουλήκια. Έφτιαξαν καινούργιο ξύλινο σκαλιστό. Ένεκα της δασώδους περιοχής που βρίσκεται κτισμένο και από την πάροδο του χρόνου, οι αγιογραφίες φθάρηκαν από την υγρασία.
Από παλιές εικόνες που υπάρχουν και γίνονται προσπάθειες από το Τμήμα Αρχαιοτήτων για συντήρησή τους, είναι της Θεομήτορος Χρυσοπατεριτίσσης, των Τριών Ιεραρχών, άλλες παλιές, όπως του Χριστού, του Προδρόμου, της Αγίας Αικατερίνης, της Αγίας Θέκλης, δύο Παναγίες Γαλαταριές, η μία αφιερωμένη για τις γυναίκες, η άλλη για τα ζώα, δυο του Αγίου Γεωργίου, και η Ελεούσα.
Η αφιερωμένη εικόνα της Χρυσοπατερίτισσας, κατασκευή του 1520 φυλάγεται στη κεντρική εκκλησία του χωριού που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ευψύχιο.
Το εκκλησάκι λειτουργεί οκτώ φορές τον χρόνο, όταν γιορτάζει και η μέρα της Παναγίας.
Εκκλησία Αγίου Ευψυχίου
Στο κέντρο του χωριού υψώνεται επιβλητικά η εκκλησία του Άγιου Ευψυχίου. Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, ο Άγιος Ευψύχιος έζησε και μαρτύρησε στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη.
Εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ευψύχιο οικοδομήθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 20ου αιώνα. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς αυξανόταν ο πληθυσμός του χωριού, γινόταν επιτακτική ανάγκη η επέκταση της εκκλησίας. Έτσι, από τα μέσα μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, η εκκλησία έτυχε επέκτασης για δυο φορές. Η σημερινή μορφή της εκκλησίας οφείλεται στις ανακαινιστικές προσπάθειες που έλαβαν χώρα στα 1986.
Η ανέγερση της εκκλησίας αποφασίστηκε από ένα Πωμιώτη, ύστερα από εισήγηση μοναχού από τους Αγίους Τόπους. Ειδικότερα, όταν ένας συγχωριανός μας πήγε για εξομολόγηση στους Αγίους Τόπους, ο πνευματικός του, αφού προηγουμένως πληροφορήθηκε πως δεν υπήρχε εκκλησία στο κέντρο του χωριού, το συμβούλεψε να προβεί στην οικοδόμηση εκκλησίας προς τιμή του Αγίου Ευψυχίου.
Στις 9 Απριλίου, η εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Ευψυχίου.
Πηγές:
Κοινοτικό Συμβούλιο Πωμού
Μελέτη μαθητών Δημοτικού Σχολείου
Εκκλησία της Αγίας Θέκλας
Στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Θέκλας. Πρόκειται για ένα λιτό ναό με αμφικλινή στέγη σκεπασμένη με κεραμίδια.
Το σημερινό εκκλησάκι χτίστηκε στα θεμέλια παλαιάς εκκλησίας, που για χρόνια ήταν εγκαταλειμμένη. Η ανέγερση της εκκλησίας έγινε με δωρεά του κ. Ευτύχιου Στυλιανού. Οι εργασίες ανοικοδόμησης του ναού έλαβαν χώρα μεταξύ των ετών 1982 με 1983. Στην ανοικοδόμηση της εκκλησίας σημαντική ήταν η συνεισφορά των κ. Ματθαίου Γιάννη και Ανδριανής Νικηφόρου.
Το ξωκλήσι λειτουργείται στις 24 Σεπτεμβρίου, ημέρα της εορτής της Αγίας.
Πηγές:
Κοινοτικό Συμβούλιο Πωμού
Μελέτη μαθητών Δημοτικού Σχολείου
Ξωκλήσι Προφήτη Ηλία
Σ’ ένα λοφίσκο του χωριού βρίσκεται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο των μονόκλιτων εκκλησιών με αμφικλινή στέγη σκεπασμένη με κεραμίδια.
Το σημερινό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία έτυχε ανακαίνισης στα τέλη του 20ου αιώνα.
Κάθε χρόνο στις 20ου Ιουλίου, ημέρα εορτής του Προφήτη Ηλία, πραγματοποιείται μεγάλη εμποροπανήγυρις.
Πρέπει να αναφερθεί πως το εκκλησάκι παρόλο που βρίσκεται στην περιοχή του Πωμού, μετά τη μεταφορά των Νέων Δημάτων, λειτουργείται από τους κατοίκους των Δημάτων.
Πηγές:
Κοινοτικό Συμβούλιο Πωμού
Μελέτη μαθητών Δημοτικού Σχολείου
Ξωκλήσι Παναγίας της Γαλαταρκάς
Το εκκλησάκι της Παναγίας της Γαλαταρκάς ανοικοδομήθηκε στα τέλη του 20ου αιώνα. Στα παλαιότερα χρόνια, πριν την περίοδο της τουρκοκρατίας, υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία. Το μοναστήρι αυτό καταστράφηκε επί τουρκοκρατίας.
Η Παναγία Γαλαταρκά θεράπευε τις γυναίκες που υπέφεραν από πόνους ή ογκίδια στους μαστούς. Πολλές νεαρές κοπέλες παρακαλούσαν την Παναγία «να έχουν γάλα για τα νεογέννητα τους».
Αξίζει να σημειωθεί πως η ανοικοδόμηση της εκκλησίας συνδέεται με ένα από τα σύγχρονα θαύματα της Παναγίας της Γαλαταρκάς. Συγκεκριμένα, πριν μερικά χρόνια η Παναγία η Γαλαταρκά θεράπευσε ένα μικρό παιδί που έπασχε από λευχαιμία. Ο πατέρας του μικρού αυτού παιδιού, γεμάτος πίστη και αγάπη, ανέλαβε την ανοικοδόμηση του σημερινού λιτού ξωκλησιού στη θέση του παλιού μοναστηριού.
Πηγές:
Κοινοτικό Συμβούλιο Πωμού
Μελέτη μαθητών Δημοτικού Σχολείου
Παναγία Χρυσελεούσα
Είναι ένα μικρό ξωκλήσι που βρίσκεται στην κορυφή του βουνού των Παλιαμπέλων.
Αγία Αικατερίνη
Εξωκλήσι το οποίο βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου προς Παναγία Χρυσοπατερίτισσας και 200 μέτρα πριν το φράγμα.
